Nieuwe Zelfstandigenwet: wat betekent dit voor externe vertrouwenspersonen?

De rol van de (externe) vertrouwenspersoon is belangrijker dan ooit tijdens de transitie naar veilig werken en duidelijk vastgestelde verantwoordelijkheden. Tegelijkertijd verandert de wetgeving rond zelfstandige professionals. Op 3 april 2025 presenteerden VVD, D66, CDA en SGP de Zelfstandigenwet, met als doel de status van zelfstandigen juridisch helder af te bakenen. Voor externe vertrouwenspersonen brengt dit tegelijk kansen en uitdagingen. In deze blog ontdek je wat de wet inhoudt, wat het voor jouw werk betekent, en hoe je je goed voorbereidt – om je rol én je status als zelfstandige te versterken.

Wat houdt de nieuwe Zelfstandigenwet in?

Drie duidelijke toetsen

De wet kent drie cumulatieve toetsen: de zelfstandigentoets, de werkrelatietoets en een sectoraal rechtsvermoeden. De zelfstandigentoets beoordeelt of je je professioneel gedraagt als ondernemer – met je eigen ondernemersrisico, meerdere opdrachtgevers en voorzieningen zoals AOV of pensioen. De werkrelatietoets kijkt of je echt zelfstandig werkt – zonder hiërarchische controle, met vrijheid in planning en uitvoering, en een wederzijdse intentie om onder een opdrachtovereenkomst te werken. In sectoren als de zorg, bouw en onderwijs bestaat een sectoraal vermoeden van werknemerschap, tenzij je kunt aantonen dat het niet zo is.

Sociaal vangnet door eigen voorzieningen

Uniek is de voorwaarde dat zelfstandigen voorzieningen moeten treffen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid. De wet dwingt niet tot specifieke producten; zelf keuzes maken – zoals een geldreserve, verzekering of belegging – is toegestaan. Hiermee wordt gewerkt aan een gelijk speelveld met werknemers, zonder hun rechten af te breken.

Onafhankelijke toetsingscommissie

Daarnaast komt er een onafhankelijke Commissie Beoordeling Toetsingskader Zelfstandigenwet. Je kunt vooraf of tijdens het contract vragen of je relatie als zelfstandig wordt gezien. De uitspraken zijn bindend voor toezichthouders, inclusief de Belastingdienst. Uitspraken worden geanonimiseerd gepubliceerd en dragen zo bij aan collectieve rechtszekerheid.

Consequenties voor externe vertrouwenspersonen

Bewust zelfstandig blijven

Externe vertrouwenspersonen werken vaak voor verschillende organisaties. Toch kun je in juridisch grijs gebied terechtkomen als je langdurige relaties onderhoudt of structureel samenwerkt met één opdrachtgever. Denk aan vaste overlegstructuren met HR, geïntegreerde rapportages of gedeelde mailboxen. Zulke factoren wegen mee in de werkrelatietoets en kunnen je status als zelfstandige op losse schroeven zetten.

Administratie & voorzieningen op orde

De zelfstandigentoets vereist dat je zaken helder regelt: KvK, BTW, eigen administratie, meerdere opdrachtgevers én voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioen. Wie dit laat liggen, loopt sterk het risico om niet formeel als zelfstandige te worden aangemerkt.

Extra alert in risicoscenario’s

Werk je vanuit sectoren met risico op schijnzelfstandigheid, zoals zorg of onderwijs? Dan geldt het sectoraal rechtsvermoeden. Je zult extra bewijs moeten aanleveren om aan te tonen dat je echt zelfstandig bent, bijvoorbeeld via de toetsingscommissie.

Spanningsveld: nabijheid versus autonomie

Integriteit én afstand

Vertrouwenswerk vraagt nabijheid, begrip en toegankelijkheid – maar onder de wet moet je je rol tegelijkertijd zakelijk en onafhankelijk vormgeven. Een balans houden is essentieel: behoud je nabijheid, zonder jezelf intern in te bedden.

Praktische tip: visuele scheiding

Gebruik je eigen middelen: apart e-mailadres, eigen notities, zelfstandig coachingtraject. Wees terughoudend met langetermijnoverleg in managementstructuren of beleidsgroepen.

Communicatieve profilering

Zorg dat je als zelfstandige zichtbaar bent – in offertes, online en in gesprekken. Laat weten dat je op projectbasis werkt, meerdere klanten bedient, en zelfstandig beslissingen neemt. Dat helpt je positie bevestigen bij zowel wet als opdrachtgever.

Kansen: zelfstandigheid als kracht

Professionalisering als motor

Gebruik de criteria als handvat: is je administratie op orde? Beschik je over AOV of pensioen? Werk je met meerdere opdrachtgevers? Zo ja, dan laat je zien dat je serieus ondernemer bent. Dat kan nieuwe klanten aantrekken én rapportagevragen voorkomen.

Vooraf zekerheid via commissie

Maak gebruik van de toetsingscommissie in een vroeg stadium. Vraag een ‘ruling’ aan en voorkom misverstanden achteraf. Als de status bevestigd wordt, biedt dit zekerheid voor lange termijn samenwerking; handig voor je contractering.

Conclusie & advies

De Zelfstandigenwet brengt juridische helderheid voor zelfstandigen – inclusief vertrouwenspersonen. Maar het vraagt verantwoordelijkheid om die status te verankeren en te bewijzen. Wie actief bouwt aan onderneming, administratie, beroepsvoorzieningen en positionering, gebruikt deze wet juist als kans.

Externe vertrouwenspersonen kunnen profiteren: je profileert je sterker, toont onafhankelijkheid en biedt opdrachtgevers extra zekerheid. Zo blijf je een waardevolle, betrouwbare partner in veilige werkomgevingen – én als zelfstandige.

👥 Wil jij jouw praktijk juridisch en professioneel versterken?

Bij Compliance Insights Academy ondersteunen we externe vertrouwenspersonen met:

• Diepgaande praktijkcheck: voldoe je aan de criteria?

• Advies over AOV, pensioen en risicomanagement.

• Professionele contracttemplates, intakeformulieren en communicatieformats.

• Coaching in positionering als zelfstandige professional.

📩 Plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek – ontdek hoe jij sterker kunt staan als zelfstandige vertrouwenspersoon in deze nieuwe wetgeving.