Nieuwe Wet integere sport: wat betekent dit voor integriteitsprofessionals?
Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft een conceptwetsvoorstel gepubliceerd: de Wet integere sport. Met dit wetsvoorstel wil de overheid een belangrijke stap zetten naar een sportomgeving die zowel sociaal veilig als eerlijk is. Daarbij gaat het om het voorkomen en aanpakken van grensoverschrijdend gedrag, doping en wedstrijdmanipulatie.
Centraal in het wetsvoorstel staat de oprichting van Integere Sport Nederland (ISN), een nieuwe organisatie die fungeert als onafhankelijk aanspreekpunt voor meldingen, onderzoek en advies. Voor professionals die dagelijks bezig zijn met integriteit, compliance en sociale veiligheid roept dit voorstel de vraag op: wat verandert er straks in de praktijk?
Waarom dit wetsvoorstel?
De sportsector staat al langere tijd onder druk door incidenten rond grensoverschrijdend gedrag, doping en matchfixing. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat sportorganisaties vaak te klein, te afhankelijk van vrijwilligers of simpelweg onvoldoende toegerust zijn om deze problematiek zelfstandig te bestrijden. Vrijwilligersbesturen hebben doorgaans niet de kennis en middelen om complexe meldingen zorgvuldig te onderzoeken of om op een veilige manier om te gaan met gevoelige informatie.
Daarom kiest de wetgever voor een nieuwe balans: de sportsector blijft primair verantwoordelijk voor een integere sport, maar krijgt ondersteuning en toezicht vanuit de overheid. Met de oprichting van ISN wordt voor het eerst één onafhankelijke instantie aangewezen die meldingen centraal kan ontvangen, onderzoeken en opvolgen.
Integere Sport Nederland: één centraal aanspreekpunt
ISN wordt de spil in het nieuwe stelsel. Het neemt de taken over van de huidige Dopingautoriteit en het Centrum Veilige Sport Nederland en voegt daar nieuwe verantwoordelijkheden aan toe. ISN zal meldingen registreren en onderzoeken, adviezen uitbrengen aan sportorganisaties en voorlichting geven over een integere sportcultuur. Daarmee wordt de versnippering die nu bestaat weggenomen en ontstaat er één duidelijk loket voor sporters, begeleiders en organisaties.
Voor integriteitsprofessionals is dit een belangrijke ontwikkeling. Er komt namelijk een instantie die niet alleen meldingen kan aannemen, maar ook daadwerkelijk onderzoek mag doen en adviezen kan geven die gewicht in de schaal leggen. Dat vergroot de onafhankelijkheid en vermindert de kans dat meldingen blijven hangen of verdwijnen in interne procedures.
Nieuwe verplichtingen voor sportorganisaties
Het wetsvoorstel legt niet alleen taken bij ISN, maar ook bij sportorganisaties. Zo worden sportverenigingen en sportbonden verplicht om duidelijke normen vast te stellen over doping, wedstrijdmanipulatie en sociale veiligheid. Daarnaast moeten zij een interne meld- en opvolgprocedure inrichten. Dit betekent dat sporters, begeleiders en vrijwilligers altijd weten waar ze terecht kunnen en dat meldingen niet afhankelijk zijn van toevallige bereidwilligheid of informele afspraken.
Voor integriteitsprofessionals opent dit nieuwe mogelijkheden, maar het brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee. Het verplicht organisaties om gedragscodes, interne regelingen en klachtenprocedures opnieuw tegen het licht te houden en deze in lijn te brengen met de nieuwe wettelijke vereisten. Bovendien kan de kantonrechter straks worden ingeschakeld als een organisatie nalaat om een procedure in te richten. De druk om goed beleid te hebben en dit daadwerkelijk in de praktijk te brengen, neemt daarmee toe.
Meldingen, onderzoek en opvolging
Een van de meest opvallende elementen van het wetsvoorstel is dat ISN zelfstandig onderzoek kan uitvoeren. Dat betekent dat meldingen niet alleen meer doorverwezen worden naar interne vertrouwenspersonen of tuchtcolleges, maar dat een onafhankelijke instantie zelf kan beoordelen of sprake is van een integriteitsschending.
Na afronding van een onderzoek geeft ISN een zogenoemd opvolgingsadvies. Dit advies is formeel niet bindend, maar organisaties zijn wel verplicht om aan te geven hoe zij het advies opvolgen of waarom zij dat niet doen. Dit creëert een cultuur van transparantie en verantwoording die sterk doet denken aan de bekende “pas toe of leg uit”-aanpak uit governancecodes. Voor integriteitsprofessionals betekent dit dat er meer druk ontstaat om opvolging te geven aan aanbevelingen en dat adviezen van ISN een belangrijke normerende werking zullen hebben.
Gegevensbescherming en privacy
Omdat het bij meldingen vaak gaat om gevoelige informatie – denk aan seksuele intimidatie of dopinggebruik – bevat het wetsvoorstel ook uitgebreide regels over de verwerking van persoonsgegevens. Sportorganisaties zullen verplicht zijn om een privacyreglement vast te stellen waarin zij vastleggen hoe gegevens worden verwerkt, beveiligd en, waar nodig, gepseudonimiseerd.
Voor integriteitsprofessionals is dit een essentieel aandachtspunt. Het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens van melders, slachtoffers en beschuldigden wordt een wettelijke vereiste. Dit vraagt om kennis van privacyregels, het inrichten van veilige registratiesystemen en het maken van duidelijke afspraken over wie toegang heeft tot welke informatie.
Wat betekent dit in de praktijk?
Voor professionals die zich bezighouden met integriteit en sociale veiligheid brengt dit wetsvoorstel drie belangrijke veranderingen met zich mee:
Sterkere meldkanalen
Sporters en andere betrokkenen kunnen straks altijd kiezen: melden bij ISN of bij de eigen organisatie. Dit vereist goede afstemming met vertrouwenspersonen en klachtencommissies en een duidelijke communicatie naar sporters.Normstelling als basis
Omdat organisaties verplicht worden hun normen vast te leggen, krijgen integriteitsprofessionals een grotere rol in het ontwikkelen en actualiseren van gedragscodes, protocollen en interne procedures.Samenwerking in de keten
Met ISN als centrale speler ontstaat een ketenaanpak waarin meldingen, onderzoek en opvolging in samenhang plaatsvinden. Voor integriteitsprofessionals betekent dit dat zij vaker zullen werken in samenwerking met externe instanties en dat hun rol onderdeel wordt van een groter geheel.
De Wet integere sport markeert een belangrijke stap in het versterken van integriteit in de sport. Met de oprichting van Integere Sport Nederland en de nieuwe verplichtingen voor sportorganisaties wordt een stevig fundament gelegd voor een sociaal veilige en eerlijke sportomgeving.
Voor integriteitsprofessionals betekent dit dat hun rol verder aan belang wint. Zij zullen organisaties moeten begeleiden bij het opstellen van normen, het inrichten van meldprocedures en het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens. Ook zullen zij een brugfunctie vervullen tussen interne processen en de nieuwe externe autoriteit ISN.
Kortom: dit wetsvoorstel verandert het speelveld, maar biedt ook kansen om integriteitsbeleid structureel te versterken en te professionaliseren.